فورک بیت کوین چیست؟ بررسی مهم‌ترین فورک های بیت کوین

بیت کوین (Bitcoin)، پیشگام ارزهای دیجیتال، با پدیده‌ای به نام فورک (Fork) تکامل یافته است. شاید اصطلاح «فورک بیت کوین» در نگاه اول به معنای انشعاب و جدایی باشد؛ اما در واقع نشان‌دهنده‌ی پویایی و انعطاف‌پذیری فناوری بلاک چین (Blockchain) و شبکه‌های غیرمتمرکز است. فورک های بیت کوین گاهی به ایجاد ارزهای دیجیتال جدید منجر شده‌اند و گاهی تنها تغییراتی در ساختار پروتکل بیت کوین به وجود آورده‌اند.

در این مقاله قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم که «فورک بیت کوین چیست؟» و با بررسی انواع فورک بیت کوین از جمله هارد فورک بیت کوین و سافت فورک بیت کوین، به تحلیل تفاوت‌های اساسی میان آن‌ها بپردازیم. همچنین نگاهی خواهیم داشت به لیست فورک های بیت کوین و برخی از معروف ترین فورک های بیت کوین مانند بیت کوین کش (Bitcoin Cash) و بیت کوین اس وی (Bitcoin SV) را مرور خواهیم کرد.

فورک بیت کوین چیست؟

فورک بیت کوین (Bitcoin Fork) به معنای ایجاد تغییر در پروتکل یا کد منبع بلاک چین بیت کوین است. این تغییرات ممکن است منجر به ایجاد نسخه‌ای جدید از بلاک چین شوند. فورک های بیت کوین زمانی اتفاق می‌افتد که اعضای جامعه توسعه‌دهندگان و کاربران بیت کوین بر سر تغییرات در قوانین شبکه یا پروتکل اصلی به توافق نرسند. در نتیجه، یک انشعاب در بلاک چین ایجاد می‌شود و دو زنجیره جداگانه با قوانین متفاوت به وجود می‌آیند.

از آن‌جایی که بلاک چین‌ها متن‌باز هستند، هر کسی می‌تواند در توسعه‌ی کدهای آن مشارکت کند. وقتی اعضای جامعه درباره تغییر در قوانین شبکه یا همان پروتکل اصلی به توافق نرسند، ممکن است فورک (Frok) اتفاق بیفتد. در این حالت، شبکه به دو زنجیره مجزا تقسیم می‌شود:

• زنجیره‌ی اصلی
• زنجیره‌ای جدید با تاریخچه‌ شبکه‌ اصلی؛ اما مسیر متفاوت

در واقع، فورک‌ها زمانی رخ می‌دهند که گروهی از توسعه‌دهندگان یا کاربران تغییراتی در نرم‌افزار ایجاد کرده و آن را اجرا کنند؛ اما همه کاربران این تغییرات را نپذیرند. برخی نسخه‌ قدیمی را ادامه می‌دهند؛ در حالی که گروه دیگر به نسخه‌ جدید کوچ می‌کنند. اینجاست که بلاک چین به دو شاخه تقسیم می‌شود.

همه تغییرات کوچک در کد بیت کوین، جز فورک های بیت کوین محسوب نمی‌شوند. تغییرات جزئی مانند رفع باگ‌ها یا بهبودهای جزئی در تجربه کاربری، به‌طور معمول فورک تلقی نمی‌شوند.

بیشتر بخوانید: فورک چیست

انواع فورک های بیت کوین

فورک‌های بیت کوین به سه دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شوند:

• فورک نرم (Soft Fork)
• فورک سخت (Hard Fork)
• فورک ترکیبی (Mixed Fork)

همچنین، برخی فورک‌های کمتر شناخته‌شده نیز وجود دارند که به‌دلایل مختلف نتوانسته‌اند جایگاه قابل‌توجهی در بازار کسب کنند.

فورک نرم یا Soft Fork

فورک نرم نوعی به‌روزرسانی در پروتکل بیت کوین است که با نسخه‌های قبلی سازگار باقی می‌ماند. در این نوع فورک، قوانین جدید به‌گونه‌ای اعمال می‌شوند که نودهایی (گره‌هایی) که نرم‌افزار خود را به‌روزرسانی نکرده‌اند، همچنان می‌توانند با شبکه تعامل داشته باشند، البته ممکن است برخی از ویژگی‌ها برای آن‌ها قابل مشاهده یا استفاده نباشد.

این فورک‌ها به اجماع کمتری نیاز دارند و برای اعمال تغییرات نیازی به اجماع کامل شبکه نیست. همچنین احتمال تقسیم شبکه به دو زنجیره‌ی مجزا کمتر است.

برخی از این فورک‌های نرم عبارت‌اند از:

• BIP ۶۶: به‌روزرسانی قوانین امضای دیجیتال برای افزایش امنیت.
• سگویت (SegWit): بهینه‌سازی ساختار تراکنش‌ها برای افزایش ظرفیت بلاک‌ها و کاهش کارمزدها.

بیشتر بخوانید: سافت فورک چیست

فورک سخت یا Hard Fork

فورک سخت تغییر اساسی و ناسازگار با نسخه‌های قبلی در پروتکل شبکه است. در این نوع فورک، نودهایی که نرم‌افزار خود را به‌روزرسانی نکرده‌اند، دیگر قادر به تعامل با زنجیره جدید نخواهند بود و بلاک‌های تولیدشده توسط آن‌ها برای نودهای جدید معتبر نیست. در نتیجه، نودهای قدیمی باید به‌روزرسانی شوند تا بتوانند با شبکه جدید تعامل داشته باشند.

این نوع فورک، برای جلوگیری از تقسیم شبکه، به اجماع کامل نیاز دارد. همچنین در صورت عدم توافق، ممکن است زنجیره جدیدی با رمزارز مستقل ایجاد شود.

برخی از این فورک‌های سخت عبارت‌اند از:

• بیت کوین کش (Bitcoin Cash): افزایش اندازه بلاک‌ها برای بهبود مقیاس‌پذیری.
• بیت کوین اس وی (Bitcoin SV): تمرکز بر بازگشت به دیدگاه اصلی ساتوشی ناکاموتو با افزایش اندازه بلاک‌ها.

بیشتر بخوانید: هارد فورک چیست

فورک ترکیبی یا Mixed Fork

فورک ترکیبی به‌روزرسانی‌هایی هستند که ویژگی‌های هر دو نوع فورک نرم و سخت را دارند. این نوع فورک‌ها معمولاً شامل تغییراتی هستند که به‌صورت نرم اعمال می‌شوند؛ اما در صورت عدم پذیرش توسط بخشی از شبکه، می‌توانند به انشعاب سخت منجر شوند. برخی از این فورک‌ها عبارت‌اند از:

• SegWit۲x: تلاشی برای ترکیب سگویت با افزایش اندازه بلاک‌ها. این به‌روزرسانی به‌دلیل عدم توافق جامعه، در نهایت لغو شد.

فورک‌های کمتر شناخته‌شده

علاوه بر فورک‌های معروف، بیت کوین دارای فورک‌های دیگری نیز بوده است که به‌دلایل مختلف نتوانسته‌اند جایگاه قابل‌توجهی در بازار کسب کنند. برخی از این فورک‌ها عبارت‌اند از:

• بیت کوین کلاسیک (Bitcoin Classic): پیشنهاد افزایش اندازه بلاک‌ها به ۲ مگابایت.
• بیت کوین آنلیمیتد (Bitcoin Unlimited): اجازه به ماینرها برای تعیین اندازه بلاک‌ها.

معرفی مهم‌ترین فورک های بیت کوین

در ادامه، به بررسی معروف‌ترین فورک های بیت کوین می‌پردازیم؛ انشعاب‌هایی که هرکدام با هدفی مشخص از زنجیره اصلی بیت کوین جدا شده‌اند و مسیر متفاوتی را در دنیای ارزهای دیجیتال دنبال کرده‌اند. مهمترین فورک های بیت کوین را در تصویر زیر می‌توانید مشاهده کنید:

بیت کوین کش (BCH)

بیت‌ کوین کش در آگوست ۲۰۱۷ (مرداد ۹۶) به‌عنوان یکی از مشهورترین فورک‌های بیت کوین معرفی شد. هدف اصلی از راه‌اندازی این ارز دیجیتال، افزایش مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین بود.

توسعه‌دهندگان این پروژه، از جمله راجر ور (Roger Ver)، با مکانیزم سگویت (SegWit) که در بیت کوین معرفی شده بود، مخالف بودند و در نتیجه با افزایش اندازه بلاک‌ها به ۸ مگابایت، توانستند تعداد تراکنش‌های بیشتری را در هر بلاک ثبت کرده و سرعت پردازش را افزایش دهند.

بیشتر بخوانید: اندازه بلاک بیت کوین چیست

بیت کوین اس وی (BSV)

بیت کوین اس‌ وی در نوامبر ۲۰۱۸ (آبان ۹۷) از دل بیت‌ کوین کش منشعب شد و ادعا دارد که به «چشم‌انداز اصلی ساتوشی ناکاموتو» بازگشته است. این پروژه به رهبری کریگ رایت (Craig Wright)، که خود را ساتوشی می‌داند و گروهی از حامیان او ایجاد شد.

بیشتر بخوانید: چرا بیت کوین اس‌وی (BSV) کلاهبرداری است

لایت کوین (LTC)

لایت ‌کوین که در اکتبر ۲۰۱۱ (مهر ۹۰) توسط چارلی لی (Charlie Lee)، راه‌اندازی شد، یکی از نخستین و موفق‌ترین جایگزین‌های بیت ‌کوین محسوب می‌شود.

این ارز دیجیتال با هدف ارائه نسخه‌ای سریع‌تر و سبک‌تر از بیت ‌کوین طراحی شد. مدت زمان تولید هر بلاک در شبکه لایت‌ کوین تنها ۲.۵ دقیقه است؛ در حالی که این زمان در بیت‌ کوین حدود ۱۰ دقیقه است. علاوه بر این، لایت‌ کوین از الگوریتم متفاوتی به‌نام Scrypt برای استخراج استفاده کرده و عرضه کلی آن چهار برابر بیت ‌کوین، یعنی ۸۴ میلیون واحد است.

بیت کوین گلد (BTG)

بیت‌ کوین گلد در اکتبر ۲۰۱۷ (مهر ۹۶) به‌منظور بازگرداندن فرآیند استخراج بیت ‌کوین به وضعیت غیرمتمرکز و در دسترس‌تر ایجاد شد.

تیم توسعه‌دهنده این پروژه بر آن بودند تا با استفاده از الگوریتم استخراج Equihash، کاربران معمولی نیز بتوانند با کارت‌های گرافیکی (GPU) در فرآیند استخراج مشارکت کنند. همچنین در ابتدای راه‌اندازی، حدود ۱۰۰٬۰۰۰ کوین به‌صورت پیش‌ماین شده قبل از عرضه عمومی استخراج شد.

بیت کوین پرایوت (BTCP)

در مارس ۲۰۱۸ (اسفند ۹۶)، بیت‌ کوین پرایوت به‌عنوان تلاشی برای ترکیب ویژگی‌های امنیتی بیت‌  کوین با حریم خصوصی ZClassic عرضه شد. این ارز دیجیتال از تکنولوژی zk-SNARKs بهره می‌برد که امکان انجام تراکنش‌های کاملاً خصوصی و غیرقابل ردیابی را فراهم می‌کند.

اندازه بلاک در این شبکه ۲ مگابایت است و تأیید تراکنش‌ها نیز تا چهار برابر سریع‌تر از بیت کوین انجام می‌شود.

بیت کوین دایموند (BCD)

بیت کوین دایموند در نوامبر ۲۰۱۷ (آبان ۹۶) با هدف ارتقاء سطح حریم خصوصی کاربران و افزایش مقیاس‌پذیری شبکه ایجاد شد. توسعه این پروژه توسط دو گروه با نام‌های «Team Evey» و «Team ۰۰۷» صورت گرفت. برخلاف بیت‌ کوین، بیت ‌کوین دایموند دارای عرضه کل ۲۱۰ میلیون کوین است که ده برابر بیشتر از بیت ‌کوین است. همچنین از بلاک‌هایی با اندازه ۸ مگابایت استفاده می‌کند.

بیت کوین ایکس تی (BTCXT)

بیت کوین XT در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان یکی از نخستین تلاش‌ها برای افزایش ظرفیت شبکه بیت کوین معرفی شد. هدف اصلی آن، افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها از طریق بزرگ‌تر کردن اندازه بلاک‌ها تا ۸ مگابایت بود. این پروژه توسط برخی از توسعه‌دهندگان اولیه بیت کوین کور هدایت شد. در نهایت، پس از افت شدید در سال ۲۰۱۶، توسعه فعال آن متوقف شد و در حال حاضر تنها به‌صورت محدود و غیررسمی پشتیبانی می‌شود.

جدول مقایسه فورک های اصلی بیت کوین

در جدول زیر می‌توانید مقایسه فورک های اصلی بیت کوین را می‌توانید مشاهده کنید:

دلایل ایجاد فورک‌ های بیت کوین

با وجود طراحی نوآورانه بیت کوین، این شبکه در طول زمان با چالش‌هایی فنی و فلسفی مواجه شده است که برخی از آن‌ها منجر به ایجاد فورک‌ شده‌اند. فورک‌ها نتیجه‌ اختلافات در جامعه کاربران، توسعه‌دهندگان یا ماینرها درباره مسیر آینده شبکه هستند.

مشکلات مقیاس‌پذیری بیت کوین

یکی از مهم‌ترین چالش‌های بیت کوین، محدودیت در مقیاس‌پذیری است. با افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها، شبکه با کندی و افزایش کارمزد مواجه شد. برای مثال، در سال ۲۰۱۷، ازدحام شبکه باعث شد تا برخی توسعه‌دهندگان پیشنهاد افزایش اندازه بلاک را مطرح کنند. این اختلاف نظر منجر به ایجاد فورک‌هایی مانند بیت کوین کش شد که اندازه بلاک را از ۱ مگابایت به ۸ مگابایت افزایش دادند.

تفاوت‌های فلسفی و تکنیکی در جامعه بیت کوین

بیت کوین به عنوان یک پروژه متن‌باز، بستری برای دیدگاه‌های مختلف فراهم کرده است. برخی اعضای جامعه بر حفظ ویژگی‌های اصلی بیت کوین تأکید دارند؛ در حالی که دیگران به دنبال تغییرات برای بهبود عملکرد هستند. این تفاوت‌ها گاهی به اختلافات عمیق منجر می‌شود. برای مثال، اختلاف نظر در مورد اندازه بلاک و مسیر توسعه بیت کوین کش، منجر به ایجاد بیت کوین اس وی شد.​

اهداف متفاوت فورک‌ها

فورک‌های بیت کوین با اهداف متنوعی ایجاد شده‌اند، از جمله:​

• افزایش اندازه بلاک: برای بهبود سرعت و کاهش کارمزد تراکنش‌ها.
• بهبود حریم خصوصی: فورک‌هایی مانند بیت کوین پرایوت با استفاده از فناوری‌هایی مانند zk-SNARKs، حریم خصوصی کاربران را افزایش داده‌اند.
• تمرکززدایی در استخراج: بیت کوین گلد با تغییر الگوریتم استخراج به Equihash، استخراج را برای کاربران عادی با GPU ممکن ساخت.​
• اختلافات در حاکمیت شبکه: عدم توافق بین توسعه‌دهندگان و ماینرها در مورد مسیر آینده بیت کوین.
• تغییرات در الگوریتم‌های استخراج: برای مقابله با تمرکز استخراج توسط دستگاه‌های ASIC.
• تلاش برای بازگشت به دیدگاه اصلی ساتوشی ناکاموتو: برخی فورک‌ها با هدف بازگرداندن بیت کوین به اصول اولیه آن ایجاد شده‌اند.

تأثیر فورک‌ها بر قیمت بیت کوین

فورک‌های بیت کوین معمولاً باعث نوسانات شدید در بازار رمزارزها می‌شوند. این رویدادها که اغلب با بحث‌های فنی و اختلاف نظر در جامعه بیت کوین همراه هستند، توجه سرمایه‌گذاران و معامله‌گران را جلب کرده و باعث ایجاد هیجانات قیمتی می‌گردند.

به عنوان مثال، هارد فورک بیت کوین کش در آگوست ۲۰۱۷ موجب تغییرات قابل توجهی در قیمت‌ها شد. پیش از فورک، قیمت بیت کوین حدود ۲۸۰۰ دلار بود؛ اما بلافاصله پس از آن به ۲۷۰۰ دلار کاهش یافت. در همین حال، بیت کوین کش با قیمتی در حدود ۵۵۵ دلار شروع به معامله کرد.

تأثیر فورک‌ها بر دارندگان بیت کوین

فورک‌های مکرر در شبکه بیت ‌کوین می‌توانند باعث ایجاد عدم اطمینان در میان سرمایه‌گذاران شوند. برخی از افراد این فورک‌ها را نشانه‌ای از پیشرفت و تکامل شبکه می‌دانند، در حالی که دیگران آن‌ها را به‌عنوان نشانه‌ای از ناپایداری و اختلاف در جامعه بیت کوین تلقی می‌کنند.

فورک‌ها می‌توانند پیچیدگی‌های فنی برای کاربران ایجاد کنند. برای مثال، در صورت عدم پشتیبانی کیف‌پول از توکن جدید، کاربران ممکن است نیاز به اقدامات اضافی برای دسترسی به دارایی‌های خود داشته باشند.

علاوه بر این، وجود فورک‌ها می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران تأثیرگذار باشد. برخی ممکن است به دلیل عدم اطمینان ناشی از فورک‌ها، تصمیم به فروش دارایی‌های خود بگیرند، در حالی که دیگران ممکن است این رویدادها را به‌عنوان فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری بیشتر ببینند.

مزایای فورک در بیت کوین

فورک‌های بیت کوین (Bitcoin Forks) نه‌تنها نشانه‌ای از پویایی و توسعه‌پذیری شبکه هستند؛ بلکه نقش مهمی در ارتقاء قابلیت‌ها و حل چالش‌های فنی ایفا می‌کنند. از بهبود مقیاس‌پذیری گرفته تا رفع مشکلات امنیتی و افزودن ویژگی‌های جدید، فورک‌ها ابزارهایی هستند که به تکامل مستمر بیت ‌کوین کمک می‌کنند.

بهبود مقیاس‌پذیری

یکی از چالش‌های اصلی بیت‌ کوین، محدودیت در تعداد پردازش تراکنش‌ها در هر ثانیه است. فورک‌ها، به‌ویژه هارد فورک‌ها، با افزایش اندازه بلاک یا بهینه‌سازی ساختار تراکنش‌ها، به حل این مشکل کمک می‌کنند. برای مثال، فورک بیت کوین کش با افزایش اندازه بلاک به ۸ مگابایت، توانست ظرفیت پردازش تراکنش‌ها را افزایش دهد.

رفع مشکلات تکنیکی

فورک‌ های بیت کوین امکان اصلاح باگ‌ها و مشکلات امنیتی موجود در پروتکل بیت‌ کوین را فراهم می‌کنند. برای مثال، فورک‌ها می‌توانند الگوریتم‌های رمزنگاری جدیدی معرفی کنند یا مقاومت شبکه را در برابر حملات افزایش دهند. این تغییرات باعث افزایش امنیت و پایداری شبکه می‌شوند.

ویژگی‌های جدید

فورک‌ها به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهند که ویژگی‌های جدیدی به شبکه اضافه کنند که در نسخه‌های قبلی وجود نداشته‌اند. برای مثال، به‌روزرسانی تاپ‌روت (Taproot) با معرفی امضای اشنور (Schnorr Signatures) و ساختارهای جدید داده، قابلیت‌های قراردادهای هوشمند و حریم خصوصی را در شبکه بیت کوین بهبود بخشید.

معایب و چالش‌های فورک در بیت کوین

فورک ‌های بیت‌ کوین اغلب با چالش‌های جدی نیز همراه هستند. این تحولات می‌توانند باعث کاهش اعتماد کاربران و ایجاد بی‌ثباتی در اکوسیستم بیت کوین شوند.

تقسیم جامعه

فورک‌ها می‌توانند منجر به تقسیم جامعه بیت ‌کوین شوند. به‌عنوان مثال، فورک بیت ‌کوین کش در سال ۲۰۱۷ باعث شد برخی کاربران و توسعه‌دهندگان از زنجیره جدید حمایت کنند و برخی دیگر به زنجیره اصلی وفادار بمانند.

ایجاد عدم اطمینان در بازار

فورک‌ها می‌توانند باعث ایجاد عدم اطمینان در بازار شوند. همچنین، فورک‌ها می‌توانند باعث کاهش قیمت ارز دیجیتال اصلی و افزایش نوسانات بازار شوند.

مشکلات امنیتی

فورک‌ها می‌توانند مشکلات امنیتی جدیدی را به همراه داشته باشند. به‌عنوان مثال، فورک‌ها می‌توانند باعث کاهش قدرت هش شبکه شوند که این امر می‌تواند شبکه را در برابر حملات ۵۱ درصد آسیب‌پذیر کند. همچنین، فورک‌ها می‌توانند باعث ایجاد آسیب‌پذیری‌های جدید در کد شوند.

چگونه از فورک های آینده بیت کوین مطلع شویم؟

برای اطلاع از فورک‌های آینده بیت‌ کوین، مهم است که منابع معتبر و به‌روز را دنبال کنید. فورک ‌های بیت‌ کوین معمولاً به‌طور عمومی اعلام می‌شوند و از طریق منابع خبری، انجمن‌های آنلاین و وب‌سایت‌های رسمی پروژه‌ها می‌توانید از جزئیات آن‌ها آگاه شوید.

منابع معتبر خبری

• CoinDesk: یکی از معتبرترین منابع خبری در حوزه ارزهای دیجیتال است که اخبار و تحلیل‌های مرتبط با فورک‌های بیت کوین را منتشر می‌کند.
• Cointelegraph: این وب‌سایت نیز اخبار و تحلیل‌های مرتبط با فورک‌های بیت کوین را ارائه می‌دهد.
• BitDegree: راهنمایی جامع درباره تاریخچه و فورک‌های آینده بیت کوین ارائه می‌دهد.

انجمن‌های گفتگو

• Reddit: انجمن‌هایی مانند r/Bitcoin و r/CryptoCurrency برای بحث و تبادل‌نظر درباره فورک‌های بیت ‌کوین مناسب هستند.
• BitcoinTalk: یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین انجمن‌های آنلاین برای بحث درباره فورک‌های بیت ‌کوین است.

وبسایت‌های رسمی پروژه‌ها

• Bitcoin.org: اطلاعیه‌ها و اخبار رسمی درباره فورک‌های بیت کوین را منتشر می‌کند.
• GitHub: مخزن رسمی کد بیت کوین است که تغییرات و به‌روزرسانی‌های مرتبط با فورک‌ها را می‌توان در آن مشاهده کرد.

سؤالات متداول

جمع‌بندی

فورک ‌های بیت کوین تحولاتی پیچیده و مهم در دنیای ارزهای دیجیتال هستند که باعث تقسیمات تکنیکی و فلسفی در جامعه بیت کوین می‌شوند. این فورک‌ها معمولاً در پاسخ به چالش‌های مقیاس‌پذیری، افزایش سرعت تراکنش‌ها و حل مشکلات امنیتی مطرح می‌شوند. فورک‌های معروفی مانند بیت کوین کش، بیت کوین اس وی و بیت کوین گلد نمونه‌هایی از تغییرات مهم در این شبکه هستند.

آگاهی از فورک‌ها و تأثیرات آن‌ها بر بازار و جامعه بیت کوین، برای سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه ضروری است. با توجه به تنوع و پیچیدگی‌های فورک‌ها، همیشه باید با دقت و آگاهی نسبت به تغییرات این شبکه واکنش نشان داد تا از فرصت‌های جدید بهره‌برداری کرد و از ریسک‌های احتمالی جلوگیری کرد.