چرا زی‌کش پادشاه جدید کوین‌های حریم خصوصی شد؟

در روزهایی که حریم خصوصی در فضای دیجیتال به یک مزیت نایاب تبدیل شده، توجه سرمایه‌گذاران به ارزهای دیجیتالی معطوف شده که هدف اصلی آنها محافظت از داده‌های مرتبط با تراکنش‌هاست. علیرغم روند ناامیدکننده اکثر رمزارزها در روزهای اخیر، ارزهای متمرکز بر حریم خصوصی در این روزها رشد چشمگیری را تجربه کرده‌اند و دوباره به کانون توجهات تبدیل شده‌اند. در این میان زی‌کش (ZEC)، با فناوری اثبات دانش صفر خود رشد چشمگیری را تجربه کرده و با عبور از مونرو، تاج پادشاهی ارزهای دیجیتال حریم خصوصی را از آن خود کرده است.

اما چرا کوین‌های حریم خصوصی این روزها برخلاف جریان بازار در حرکت‌اند؟ نیروی محرکه پشت جهش قیمت این ارزها چیست؟ در این مقاله از میهن بلاکچین به بررسی دقیق دلیل رشد زی‌کش و سایر ارزهای حریم خصوصی و همچنین تاثیر آن بر چشم‌انداز بازار می‌پردازیم.

افزایش ناگهانی توجهات به ارزهای حریم خصوصی محور

در حالی که در روزهای اخیر قیمت بیت کوین بار دیگر حمایت ۱۱۰٬۰۰۰ دلاری خودش را آزمایش کرده، کوین‌های حریم خصوصی در فهرست اولویت‌های سرمایه‌گذاران جای گرفته‌اند. بر اساس داده‌های کوین‌گکو، ارزش بازار ترکیبی این ارزها اخیرا ۵۲.۲٪ افزایش یافته و به حدود ۲۲ میلیارد دلار رسیده است. کوین مارکت کپ اما آمار جامع‌تری ارائه کرده و می‌گوید مارکت‌کپ این دسته از ارزهای دیجیتال از ۵۶ میلیارد دلار عبور کرده و زی‌کش با ۶.۷ میلیارد دلار اکنون ارزشمندترین کوین حریم خصوصی بازار محسوب می‌شود.

زی‌کش یکی از اولین ارزهای دیجیتالی بود که به طور خاص با محوریت حریم خصوصی طراحی شد و در اکتبر سال ۲۰۱۶ به بازار عرضه شد. نکته قابل توجه اینجاست که قیمت زی‌کش در این روزها رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده و از حوالی ۸۰ دلار در اوایل ماه اکتبر با جهش بیش از ۳۷۵ درصدی به حدود ۳۸۰ دلار رسیده است!

رشد چشمگیر زی‌کش در حالی رقم خورده که بازار کریپتو همچنان با مشکلاتی از جمله تهدیدهای تعرفه‌ای آمریکا و چین دست و پنجه نرم می‌کند و اثرات لیکوییدیشن ۱۹ میلیارد دلاری اخیر همچنان پابرجاست.

افزایش توجه به رمزارزهای حریم خصوصی در حالی رخ داده که بحث بر سر نظارت‌های دیجیتال در جهان داغ‌تر از همیشه است. اتحادیه اروپا در حال بررسی طرحی موسوم به «Chat Control» است که می‌تواند شرکت‌های پیام‌رسان را مجبور به اسکن پیام‌های رمزگذاری‌شده کند. هم‌زمان، شرکت متا (Meta) نیز دوباره آموزش مدل‌های هوش مصنوعی خود را بر اساس داده‌های کاربران اروپایی از سر گرفته است. در چنین فضایی که نگرانی از رصد اطلاعات شخصی رو به افزایش است، فناوری‌های حریم خصوصی دوباره به اولویت کاربران و سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند.

دلیل رشد قیمت زی‌کش چه بود؟

اما رشد اخیر زی‌کش به هیچ عنوان به فعالیت‌های سفته‌بازانه ارتباطی ندارد، بلکه پیامدی از افزایش واقعی کاربردهای این ارز دیجیتال است. در حقیقت این رشد قیمت همزمان با جهش قابل‌توجه در «عرضه محافظت‌شده» (Shielded Supply) این رمزارز اتفاق افتاده که اکنون به بیش از ۴.۹ میلیون واحد ZEC رسیده است. این شاخص کوین‌هایی را نشان می‌دهد که در آدرس‌های محافظت‌شده نگهداری می‌شوند و تراکنش‌های آن‌ها به‌طور کامل خصوصی است.

در مدل حریم خصوصی زی‌کش، «آدرس‌های محافظت‌شده» (shielded addresses) با استفاده از اثبات‌های zk-SNARKs فرستنده، گیرنده و مبلغ تراکنش را مخفی می‌کنند. هرچه این «استخر محافظت‌شده» بزرگتر شود، مجموعه ناشناسی («anonymity set») گسترش می‌یابد و حریم خصوصی تک‌تک کاربران تقویت می‌شود.

در کنار این پیشرفت فنی، شرکت توسعه‌دهنده زی‌کش یعنی الکتریک کوین کمپانی (Electric Coin Company) اوایل ماه اکتبر ویژگی‌های جدیدی را به کیف پول رسمی خود، زاشی (Zashi)، اضافه کرد که نقش مهمی در رونق اخیر این شبکه داشت. مهم‌ترین آن‌ها، امکان انجام سواپ‌های بین‌زنجیره‌ای (cross-chain swaps) و پرداخت‌های خصوصی از طریق اتصال با سیستم Intents شبکه نیر (Near) بود. این قابلیت باعث شد کاربران بتوانند به‌راحتی دارایی خود را بین زی‌کش و سایر شبکه‌ها جابه‌جا کنند، بدون آنکه به صرافی‌های متمرکز یا پل‌های پیچیده نیاز داشته باشند.

این دسترسی ساده‌تر به تراکنش‌های خصوصی، باعث افزایش چشمگیر فعالیت کاربران و رشد قابل‌توجه حجم تراکنش‌ها در شبکه زی‌کش شده است. داده‌های آنچین نیز نشان می‌دهد که تنها در تاریخ ۱۶ اکتبر، بیش از ۱۷ میلیون دلار تراکنش از طریق Intents نیر انجام شده است؛ عددی که برای پروژه‌ای با تمرکز بر حریم خصوصی، بی‌سابقه محسوب می‌شود.

با این حال، برخی کارشناسان نسبت به کامل بودن این سیستم هشدار داده‌اند. تحلیل‌گر مستقل زک‌ایکس‌بی‌تی (ZachXBT) در گزارشی عنوان کرده که اتصال زاشی با نیر ممکن است به‌طور کامل مسیر تراکنش‌ها را پنهان نکند و همچنان ردپایی از انتقالات باقی بگذارد. تیم زاشی در پاسخ به این نگرانی اعلام کرده که قصد دارد در به‌روزرسانی‌های آینده با افزودن «آدرس‌های موقت» (ephemeral addresses) و «بازپرداخت‌های محافظت‌شده» (shielded refunds) در سیستم نیر، این مشکل را برطرف کند.

موج جدید توجه به حریم خصوصی در سراسر جهان

تحولات اخیر در بلاکچین زی‌کش همزمان با افزایش حساسیت جهانی نسبت به حریم خصوصی داده‌ها رخ داده است. همانطور که گزارش دادیم، پاول دوروف، مدیرعامل تلگرام چند روز پیش مدعی شد که قانون‌گذاران اتحادیه اروپا به دنبال تصویب طرحی جنجالی به نام  «Chat Control» بوده‌اند که فعلا از آن عقب نشینی کرده‌اند؛ طرحی که در صورت اجرا، شرکت‌های پیام‌رسان را موظف می‌کرد تا محتوای چت‌های رمزگذاری‌شده کاربران را برای یافتن محتوای غیرقانونی اسکن کنند. در همین حال، شرکت متا نیز آموزش مدل‌های هوش مصنوعی خود را با داده‌های کاربران اروپایی از سر گرفته، هرچند وعده داده که پیام‌های خصوصی در این فرآیند استفاده نخواهند شد.

در سوی دیگر اقیانوس اطلس، وضعیت در آمریکا نیز هنوز مبهم است. هرچند برخی ایالت‌ها از جمله کالیفرنیا و کلرادو قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای حفاظت از داده‌ها تصویب کرده‌اند، اما تلاش برای تصویب قانون جامع فدرال همچنان در کنگره متوقف مانده است. این فضای پرابهام، باعث شده کاربران بیش از گذشته به ابزارهایی روی بیاورند که کنترل داده‌هایشان را در اختیار خودشان بگذارد.

مارکو استوکیچ (Marko Stokić)، رئیس بخش هوش مصنوعی در اُیسیس پروتکل (Oasis Protocol) در این باره می‌گوید:

برخلاف تصور عموم، افزایش نظارت‌ها باعث شده ارزش فناوری‌های حفظ حریم خصوصی مشروع و سازگار با قانون بیشتر آشکار شود. پروژه‌هایی که می‌توانند تعادل میان شفافیت و حریم خصوصی را حفظ کنند، در حال تبدیل شدن به ستون جدید اعتماد در دنیای دیجیتال هستند.

چرا حریم خصوصی برای کاربران کریپتو حالا حیاتی‌تر از همیشه است؟

تا چند سال پیش، حفظ ناشناسی بیشتر دغدغه گروه کوچکی از سایفرپانک‌ها و تریدرهایی بود که به نهادهای نظارتی اعتماد نداشتند. اما امروز، تقریباً تمام کاربران کریپتو زیر ذره‌بین تحلیلگران آنچین و سامانه‌های نظارتی قرار دارند. شرکت‌های تحلیل بلاکچین با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین، رفتار کیف پول‌ها را ردیابی می‌کنند، ارتباط بین آدرس‌ها را می‌سنجند و حتی زمان احتمالی انتقال دارایی‌ها به صرافی‌ها را پیش‌بینی می‌کنند.

در کنار آنها، دولت‌ها نیز کنترل بیشتری بر جریان تراکنش‌ها اعمال می‌کنند. برای مثال، وزارت خزانه‌داری آمریکا در ماه آگوست از عموم مردم خواست تا در مورد نحوه استفاده از هوش مصنوعی، بلاکچین و ابزارهای «افزایش‌دهنده حریم خصوصی» (privacy-enhancing tools) برای شناسایی فعالیت‌های غیرقانونی، نظر بدهند. این نهاد اعلام کرده که بازخوردها می‌تواند پایه‌گذار قوانین جدیدی تحت قانون GENIUS باشد.

در اروپا نیز از پایان سال ۲۰۲۴، صرافی‌های رمزارزی موظف شده‌اند تراکنش‌هایی که از کیف پول‌های شخصی انجام می‌شود را با حساسیت بیشتری بررسی و حتی کنترل مالکیت کیف پول را تأیید کنند. چنین نظارت‌هایی باعث شده بسیاری از کاربران دوباره به سمت ارزهای متمرکز بر حریم خصوصی برگردند؛ جایی که کنترل کامل داده‌ها در دست خودشان است، نه نهادهای دولتی یا شرکت‌های بزرگ فناوری.

کارتر فلدمن (Carter Feldman)، مدیرعامل پروژه سای پروتکل (Psy Protocol)، در گفت‌وگویی در این باره می‌گوید:

حریم خصوصی دیگر ویژگی خاص افرادی که چیزی برای پنهان کردن دارند نیست. ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که دیگر لازم نیست میان مقیاس‌پذیری و حریم خصوصی یکی را انتخاب کنیم. فناوری اثبات دانش صفر به ما اجازه داده تا سیستم‌هایی بسازیم که به‌صورت پیش‌فرض از حریم خصوصی محافظت می‌کنند، بدون اینکه کاربر نیاز به تصمیم‌گیری اضافی داشته باشد.

سخن پایانی

جهش اخیر زی‌کش و افزایش محبوبیت کوین‌های حریم خصوصی نشان می‌دهد بازار کریپتو دوباره به ارزش بنیادین خود یعنی آزادی و مالکیت فردی بازگشته است. در جهانی که داده‌ها به سوخت اصلی اقتصاد دیجیتال تبدیل شده‌اند، حفظ کنترل بر اطلاعات شخصی دیگر یک انتخاب لوکس نیست؛ بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

اگرچه هنوز چالش‌هایی مانند قوانین مبهم و سوءاستفاده‌های احتمالی در مسیر این پروژه‌ها وجود دارد، اما مسیر روشن است: حریم خصوصی در حال بازتعریف خود به عنوان یکی از ارکان اصلی آینده بلاکچین است. با رشد فناوری‌هایی چون zk-SNARKs و کیف پول‌های هوشمند، می‌توان انتظار داشت نسل بعدی شبکه‌های مالی، ترکیبی از شفافیت و حریم خصوصی را به‌صورت متعادل در خود جای دهند.