ریحانه اسکندری: در روزگاری که تکنولوژی با شتابی بی‌سابقه مرز واقعیت و خیال را جابه‌جا می‌کند، سینما اغلب فراتر از سرگرمی عمل کرده؛ همچون آینه‌ای آینده‌نگر که رویدادهای فردا را در بطن قصه‌های خیالی به تصویر کشیده است.
در طول تاریخ، فیلم‌هایی وجود داشته‌اند که فراتر از زمان خود حرکت کرده‌اند. فیلم‌هایی که در زمان اکران‌شان، «تخیلی» به نظر می‌رسیدند اما امروز، با نگاهی به واقعیت، درمی‌یابیم که پیش‌بینی‌هایی حیرت‌انگیز داشته‌اند.
همین موضوع باعث شده است که در سال های اخیر مخاطبان با مراجعه مجدد به آثار قدیمی‌تر متوجه شوند که چه طور پیش‌بینی ها درست از آب درآمدند و در فضای مجازی شروع به بازنمایی این آثار کنند. از طرفی دیگر بینندگان فیلم ها با نگاه به فیلم‌های علمی و تخیلی جدید یا فیلم‌هایی که سعی در پیش بینی آینده دارند در این باره صحبت می‌کنند که اگر این موارد نیز به واقعیت بپیوندد جهان آینده تا چه اندازه عجیب خواهد بود.
در این گزارش، پنج اثر شاخص سینمایی را بررسی می‌کنیم که هر یک به شکلی دقیق، روندها یا پدیده‌هایی از آینده را پیش‌بینی کرده‌اند؛ از گوشی‌های هوشمند و هوش مصنوعی گرفته تا دنیای واقعیت مجازی و تبعیض ژنتیکی.
این آثار تنها خیال‌پردازی‌های هنری نبوده‌اند؛ بلکه گاه به هشدارهایی اخلاقی برای جامعه تبدیل شده‌اند یا الهام‌بخش تحولات واقعی در علم، فناوری و فرهنگ عامه بوده‌اند.
A Space Odyssey» (۱۹۶۸)» — پیش‌بینی هوش مصنوعی و سفرهای فضایی
فیلم «یک ادیسه فضایی» به کارگردانی «استنلی کوبریک» و بازی «کر دویلا»، «گری لاکوود» و «ویلیام سیلوستر» یکی از این موارد است.
در زمانی که بشر هنوز قدمی در فضا نگذاشته بود، کوبریک با همکاری آرتور سی. کلارک، فیلمی ساخت که نه تنها چشم‌اندازی واقع‌گرایانه از سفر فضایی ارائه می‌داد، بلکه در شخصیت HAL ۹۰۰۰، نوعی هوش مصنوعی خودآگاه و خطرناک را خلق کرد.
از پیش‌بینی‌های محقق‌شده این فیلم شکل‌گیری فناوری‌هایی مانند الکسا، سیری، و هوش مصنوعی‌های پیشرفته مانند GPT-۴. سیستم‌های بینایی ماشین، رابط‌های صوتی و حتی خطرات اخلاقی مربوط به خودآگاهی ماشین‌ها بوده است.
در مورد بازخوردها و فروش این فیلم در زمان خودش می‌توان گفت با وجود واکنش‌های اولیه متضاد، فیلم به‌مرور بدل به یکی از مهم‌ترین آثار تاریخ سینما شد. در گیشه جهانی موفقیتی متوسط داشت اما تأثیر فرهنگی آن غیرقابل انکار بود.
Minority Report»(۲۰۰۲)»— پیش‌بینی تکنولوژی‌های نظارتی و تشخیص چهره
کارگردانی فیلم «گزارش اقلیت» بر عهده استیون اسپیلبرگ بوده است.
تام کروز، سامانتا مورتون و ماکس فون سیدو نیز در این فیلم به هنرنمایی پرداخته‌اند.
فیلم، آینده‌ای را تصویر می‌کرد که در آن پیش از وقوع جرم، پلیس توان پیشگیری از اتفاقات ناگوار را دارد. دنیایی که در آن تشخیص چهره، تبلیغات هدفمند و تعامل با صفحات لمسی جایگاه ویژه‌ای دارند و کاملا امکان پذیر هستند. این در شرایطی است که این اتفاق در آن زمان به شدتی که در حال حاضر ممکن است قابل انجام نبود.
از پیش‌بینی‌های محقق‌شده این فیلم گسترش فناوری تشخیص چهره، تبلیغات مبتنی بر رفتار کاربر، رابط‌های کاربری ژست‌محور و نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی است.
این فیلم توانست فروش جهانی بالغ بر ۳۵۸ میلیون دلار را برای خودش ثبت کند و نقدهای بسیار مثبتی نیز دریافت کند. می‌توان گفت «گزارش اقلیت» یکی از آثار شاخص علمی-تخیلی قرن ۲۱ است.
Her» (۲۰۱۳)» — پیش‌بینی رابطه عاطفی با هوش مصنوعی
اسپایک جونز کارگردانی فلیم «او» با بازی درخشان خواکین فینیکس را عهده دار بوده است. در این فیلم اسکارلت جوهانسون صاحب صدای هوش مصنوعی‌ای است که با فینیکس در ارتباط است. ایمی آدامز یکی دیگر از بازیگران این فیلم است.
فیلم، مردی تنها را تصویر می‌کند که عاشق یک سیستم‌عامل هوش مصنوعی می‌شود و همین موضوع در عین حال که کمبود و تنهایی او را برطرف می‌کند، باعث می‌شود که او دچار یک وابستگی بیمارگونه به چیزی که به صورت فیزیکی وجود ندارد بشود و از جهان واقعیت فاصله بگیرد.
این فیلم در زمان اکران، تخیلی عجیب به‌نظر می‌رسید، اما اکنون با وجود ربات‌های گفتگوگر، آن‌قدرها هم دور از ذهن نیست و کاملا برای مردم قابل درک است.
خیلی از پیش‌بینی‌های این فیلم محقق‌شده است. پیشرفت در مدل‌های زبان، رابطه‌های مجازی، وابستگی عاطفی به دستیارهای دیجیتال و تنهایی در دنیای تکنولوژیک این روزها کاملا ممکن است.
جالب است بدانید این روز ها طبق آماری که از خود هوش مصنوعی دریافت شده است ۵ درصد از کاربران با هوش مصنوعی خود ارتباط عاطفی دارند.
این فیلم موفق به دریافت اسکار بهترین فیلمنامه شد و تحسین گسترده منتقدان را برانگیخت. درآمد جهانی آن نیز نزدیک به ۴۸ میلیون دلار بود که آمار قابل توجهی بود.
The Truman Show» (۱۹۹۸)» — پیش‌بینی عصر نظارت و واقعیت‌نمایی در رسانه‌ها
فیلم «نمایش ترومن» توسط پیتر ویر ساخته شده است و جیم کری یکی از به یادماندنی ترین هنرنمایی های خود را در این فیلم انجام داده است.
لورا لینی و اد هریس از دیگر بازیگران این فیلم هستند.
این فیلم داستان مردی است که زندگی‌اش از تولد در یک شوی تلویزیونی فیلم‌برداری شده آن هم بدون آن‌که خودش بداند. «نمایش ترومن» فیلمی درباره نمایش‌زدگی، کنترل رسانه‌ای و فروپاشی حریم خصوصی است که همه این موارد را به درستی نشان داده است.
از پیش‌بینی‌های محقق‌شده ظهور ریالیتی شو ها، مثل «Big Brother»، و فرهنگ تماشای زندگی دیگران در اینستاگرام و یوتیوب است. دغدغه‌های امروزی درباره رضایت، بهره‌کشی رسانه‌ای و هویت از دیگر مواردی است که در این فیلم پیش بینی شد و در آینده بیشتر دیده شد.
این فیلم نامزد سه اسکار شد و فروشی بیش از ۲۶۰ میلیون دلار را برای خود ثبت کرد. اکنون این فیلم به‌عنوان یک هشدار اجتماعی مورد استناد دانشگاه‌ها است و اساتید از آن برای تدریس استفاده می‌کنند.
Gattaca» (۱۹۹۷)» — پیش‌بینی چالش‌های مهندسی ژنتیک و تبعیض زیستی
«گاتاکا» فیلمی به کارگردانی اندرو نیکول است که در آن بازیگرانی چون ایتن هاوک، اوما تورمن و جود لاو هنرنمایی کرده‌اند.
فیلم داستان جهانی است که انسان‌ها بر اساس ژنتیک دسته‌بندی می‌شوند. هشداری درباره مخاطرات اخلاقی پیشرفت‌های زیستی که این روزها بیشتر قابل درک است.
با پیشرفت CRISPR و ویرایش ژن، نگرانی‌هایی درباره کنترل ژنتیکی، تبعیض ژنتیکی و بهره‌کشی ژن‌ها شکل گرفته است و می‌توان گفت این پیش بینی ها محقق شده است.
در زمان اکران این فیلم کم‌فروش بود اما با گذر زمان به فیلمی مرجع در مطالعات اخلاق زیستی و دانشگاه‌ها تبدیل شد.
واکنش جامعه علمی و فرهنگی به فیلم‌هایی که آینده را پیش‌بینی کردند
مسئله پیش بینی های علمی جلوتر از زمان در فیلم بسیار برای جامعه علمی و فرهنگی اهمیت دارد. زمانی که فیلمی مثل «جنگ ستارگان» یا « ادیسه فضایی» در زمانه ای که علم هنوز حتی تصوری از رفتن به فضا به صورت دقیق ندارد با تصویری سازی خود که بر اساس تخیل و تحقیق بسیار است تصاویر دور از انتظار می‌سازد و سال ها بعد این ها به واقعیت می‌پیوندد، مسئله گره خوردن خلاقیت هنری و پیشرفت علم در موازات هم پراهمیت تر می‌شود.
بسیاری از دانشگاه‌های معتبر، از هاروارد تا MIT، این آثار را در سرفصل دروس خود گنجانده‌اند. فیلم‌هایی مانند «۲۰۰۱»، «هر» و «گتاکا» به ابزارهایی آموزشی برای طرح پرسش‌های اخلاقی، فلسفی و تکنولوژیک تبدیل شده‌اند. در حوزه علوم اجتماعی، روانشناسی و حتی حقوق، این فیلم‌ها الهام‌بخش تحلیل‌هایی درباره آینده انسان، ساختار قدرت، و کنترل رسانه‌ها بوده‌اند.
تأثیر فرهنگی و اجتماعی این آثار
می‌توان گفت، فراتر از پیش‌بینی‌ها، این آثار تبدیل به آیینه‌هایی شده‌اند که جامعه را به نگاه انتقادی و تحلیلی درباره آینده وامی‌دارند. برای مثال، پس از موفقیت «Minority Report»، پلیس برخی کشورها پروژه‌هایی درباره جرم‌یابی پیش‌نگر آغاز کردند.
فیلم «Her» گفت‌وگوهایی عمیق درباره ماهیت عشق، رابطه و هویت برانگیخت و باعث شد نگرانی هایی برای آینده روابط انسانی ایجاد شود، نگرانی هایی که امروز در جامعه رخ داده است و شرایط روابط عاطفی را تغییر داده است.
فیلم «Truman Show» در فرهنگ عامه تبدیل به استعاره‌ای شد برای زندگی تحت‌نظارت و ازدست‌دادن کنترل فردی، و سویه هایی که نشان داد علی رغم این که در زمان خودش مانند یک بیماری ترسناک دیده می‌شد حالا کاملا قابل لمس است.
این آثار یادآور آن‌اند که گاه، هنرمندان زودتر از دانشمندان می‌توانند خطرات، فرصت‌ها و دگرگونی‌های آینده را حس کنند؛ و این قدرت پیش‌بینی، یکی از والاترین جلوه‌های هنر در عصر مدرن است.
منبع تحلیلی: یاردبارکر و HOWSTUFFWORKS
۵۷۵۷
منبع: خبر آنلاین
